Tegen 2030 een werkend kankervaccin? Het BioNTech-koppel Uğur Şahin en Özlem Türeci, die samen het Pfizer-coronavaccin bedachten, willen de biotechnologie achter het coronavaccin ook inzetten om kankercellen op te sporen en te bestrijden. "Terzake" ging op de Dag tegen Kanker een kijkje nemen in het Universitair Ziekenhuis van Antwerpen, waar naarstig aan een doorbraak wordt gewerkt: "Het is veelbelovend, het klinkt futuristisch. Maar we hebben al wel wat stappen gezet."
In het Universitair Ziekenhuis van Antwerpen (UZA) zijn wetenschappers naarstig op zoek naar een vaccin tegen kanker. In samenwerking met BioNTech willen de wetenschappers tegen 2030 een doorbraak vinden. "Terzake" trok naar Antwerpen om er de voortgang op te meten: "We zijn zelfs al heel ver gevorderd. Het is veelbelovend, het klinkt futuristisch. Maar we hebben al wel wat stappen gezet", zegt professor en hematoloog Sébastien Anguille (UZA) vol trots.
Tegen 2030 een vaccin tegen kanker? "Dankzij de coronapandemie zit alles in een stroomversnelling" | VRT NWS: nieuws
Niet helemaal nieuw
De zoektocht naar een kankervaccin is helemaal niet nieuw. In 1996 wordt de eerste poging al ondernomen om een kankervaccin te ontdekken. Tot 2020 zat er weinig schot in de zaak, maar toen kwam plots: een pandemie. De wereldwijde uitbraak van het coronavirus zorgt ervoor dat wetenschappers en vaccinproducenten wereldwijd om ter snelst op zoek gingen naar een vaccin om het virus te bestrijden. Zo ook Uğur Şahin en zijn vrouw Özlem Türeci, het koppel dat het biotechnologiebedrijf BioNTech in 2008 oprichtte.
Dat bedrijf specialiseerde zich op dat moment nog louter in de zoektocht naar een mRNA-kankervaccin, zonder al te veel succes. Maar in een weekend tijd werd de knop omgedraaid: BioNTech zal haar mRNA-technologie ook inzetten in de medicijnenwedloop richting het coronavaccin. En met succes. Het bedrijf wordt wereldbefaamd met de ontdekking van het BioNTech-Pfizer-coronavaccin, het eerste vaccin dat COVID-19 kon bestrijden.
Revolutionaire techniek
De pandemie toont aan dat de mRNA-techniek, waar al een hele tijd onderzoek naar werd gevoerd, revolutionair kan zijn. "Dankzij de covidpandemie is alles in een stroomversnelling gegaan, de grote biotechnologiebedrijven zijn zich terug gaan richten op het zoeken naar een mRNA-kankervaccin", verklaart Anguille.
Die mRNA-techniek werkt als een soort boodschapper voor het lichaam. Zo kan de mRNA-techniek signalen sturen aan het lichaam om stekeleiwitten die typerend zijn voor het COVID-19-virus in het lichaam op te bouwen. Het lichaam maakt daarna onmiddellijk antilichamen aan om het stekeleiwit af te breken. Op die manier traint het vaccin het lichaam om ook in de toekomst zulke stekeleiwitten snel te kunnen herkennen en te vernietigen. En op die manier ben je beter beschermd dan voorheen.
In het geval van corona, een virus dat zich van buitenaf in het lichaam nestelt, blijkt de techniek goed te werken. Alle coronavaccins op de markt hanteren de techniek. Maar hoe komt het dan dat die techniek wel een doorbraak heeft gekend bij het coronavirus, maar nog niet in het geval van kanker?
Dat komt omdat kankercellen veel ingewikkelder zijn om te bestrijden dan een virus zoals corona. "Niet alle kankers lenen zich goed voor vaccinatie. Kankercellen zijn cellen die zich ontwikkelen vanuit de eigen cellen. Een virus is veel gemakkelijker te herkennen, omdat het vanbuitenaf komt. Maar bij iets dat afkomstig is van ons eigen lichaam is dat veel moeilijker", legt Anguille uit. Het coronavaccin was ook een preventief vaccin, "maar dit is eigenlijk iets anders. In de meeste gevallen spreken we over een therapeutisch vaccin. Dan is er al kanker vastgesteld bij een patiënt en dient het mRNA om te behandelen. Dat is een zeer belangrijk verschil", verduidelijkt Eva Lion, experte celtherapie van de UAntwerpen.
De wereld nog niet uit
De doorbraak van de mRNA-techniek na corona doet de hoop oplaaien dat ook in het geval van kanker een werkend middel kan gevonden worden. BioNTech is namelijk niet het enige biotechnologiebedrijf dat op de kar is gesprongen. Ook Moderna, Merck, Genentech en vele universiteiten zijn naarstig op zoek naar een mRNA-vaccin om kanker te bestrijden. Dat feit doet experten geloven dat het plausibel is dat er tegen 2030 een werkend mRNA-kankervaccin ontwikkeld kan worden: "Momenteel zijn we een fase 2 klinische studie aan het doen die een agressieve vorm van leukemie kan opsporen."
Andere studies naar het mRNA-kankervaccin zitten zelfs al in de laatste onderzoeksfase. Toch wil dat nog niet meteen zeggen dat de Laffe Ziekte tegen 2030 de wereld uit is. Er wordt op dit moment vooral ingezet op bepaalde vormen van kankers, zoals bijvoorbeeld melanoma, een ernstige vorm van huidkanker, of leukemie.
Het mRNA-kankervaccin kan niet snel genoeg komen. Volgens de laatste cijfers worden er in ons land dagelijks 188 kankers vastgesteld.
